باسمه تعالی
«حجاب و عفاف»
بسم الله الرحمن الرحيم
ياأَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِيِّ إِلاَّ أَنْ يُؤْذَنَ لَکُمْ إِلى طَعامٍ غَيْرَ ناظِرينَ إِناهُ وَ لکِنْ إِذا دُعيتُمْ فَادْخُلُوا فَإِذا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَ لا مُسْتَأْنِسينَ لِحَديثٍ إِنَّ ذلِکُمْ کانَ يُؤْذِي النَّبِيَّ فَيَسْتَحْيي مِنْکُمْ وَ اللَّهُ لا يَسْتَحْيي مِنَ الْحَقِّ وَ إِذا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتاعاً فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَراءِ حِجابٍ ذلِکُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکُمْ وَ قُلُوبِهِنَّ وَ ما کانَ لَکُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ وَ لا أَنْ تَنْکِحُوا أَزْواجَهُ مِنْ بَعْدِهِ أَبَداً إِنَّ ذلِکُمْ کانَ عِنْدَ اللَّهِ عَظيماً (الاحزاب/53)
اى کسانى که ايمان آوردهايد، به خانههاى پيامبر داخل مشويد مگر شما را به خوردن طعامى فراخوانند، بىآنکه منتظر بنشينيد تا طعام حاضر شود. اگر شما را فراخواندند داخل شويد و چون طعام خورديد پراکنده گرديد. نه آنکه براى سرگرمى سخن آغاز کنيد. هر آينه اين کارها پيامبر را آزار مىدهد و او از شما شرم مىدارد. ولى خدا از گفتن حق شرم نمىدارد. و اگر از زنان پيامبر چيزى خواستيد، از پشت پرده بخواهيد. اين کار، هم براى دلهاى شما و هم براى دلهاى آنها پاک دارندهتر است. شما را نرسد که پيامبر خدا را بيازاريد، و نه آنکه زنهايش را بعد از وى هرگز به زنى گيريد. اين کارها در نزد خدا گناهى بزرگ است. (53)
يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنينَ يُدْنينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلاَبِيبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنى أَنْ يُعْرَفْنَ فَلا يُؤْذَيْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحيماً (الاحزاب/59)
اى پيامبر، به زنان و دختران خود و زنان مؤمنان بگو که چادر خود را بر خود فرو پوشند. اين مناسبتر است، تا شناخته شوند و مورد آزار واقع نگردند. و خدا آمرزنده و مهربان است. (59)
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لِيَسْتَأْذِنْکُمُ الَّذينَ مَلَکَتْ أَيْمانُکُمْ وَ الَّذينَ لَمْ يَبْلُغُوا الْحُلُمَ مِنْکُمْ ثَلاثَ مَرَّاتٍ مِنْ قَبْلِ صَلاةِ الْفَجْرِ وَ حينَ تَضَعُونَ ثِيابَکُمْ مِنَ الظَّهيرَةِ وَ مِنْ بَعْدِ صَلاةِ الْعِشاءِ ثَلاثُ عَوْراتٍ لَکُمْ لَيْسَ عَلَيْکُمْ وَ لا عَلَيْهِمْ جُناحٌ بَعْدَهُنَّ طَوَّافُونَ عَلَيْکُمْ بَعْضُکُمْ عَلى بَعْضٍ کَذلِکَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَکُمُ الْآياتِ وَ اللَّهُ عَليمٌ حَکيمٌ (النور/58)
اى کسانى که ايمان آوردهايد، بايد بندگان شما و آنها که هنوز به حد بلوغ نرسيدهاند، در سه هنگام از شما براى وارد شدن به خانه رخصت طلبند: پيش از نماز صبح و هنگام ظهر که لباس از تن بيرون مىکنيد و بعد از نماز عشا. اين سه وقت، وقت خلوت شماست. در غير آن سه هنگام، شما و آنها گناهى مرتکب نشدهايد اگر بر يکديگر بگذريد. خدا آيات را اينچنين براى شما بيان مىکند، و خدا دانا و حکيم است. (58)
قُلْ لِلْمُؤْمِنينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ يَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبيرٌ بِما يَصْنَعُونَ (النور/30)
به مردان مؤمن بگو که چشمان خويش فروگيرند و شرمگاه خود نگه دارند. اين برايشان پاکيزهتر است. زيرا خدا به کارهايى که مىکنند آگاه است. (30)
در ذيل اين آيه شيعه و سنّى ىر مورد شأن نزول آیه 30 سوره ی نور روايت کردهاند که:
«روزى در هواى گرم مدينه زنى جوان و زيبا درحالى که طبق معمول روسرى خود را به پشت گردن انداخته و دور گردن و بناگوشش پيدا بود از کوچه عبور مىکرد.
مردى از اصحاب رسول خدا از طرف مقابل مىآمد. آن منظره زيبا سخت نظر او را جلب کرد و چنان غرق تماشاى آن زيبا شد که از خودش و اطرافش غافل گشت و جلو خودش را نگاه نمىکرد. آن زن وارد کوچهاى شد و جوان با چشم خود او را دنبال مىکرد. همانطور که مىرفت ناگهان استخوان يا شيشهاى که از ديوار بيرون آمده بود به صورتش اصابت کرد و صورتش را مجروح ساخت. وقتى به خود آمد که خون از سر و صورتش جارى شده بود. با همين حال به حضور رسول اکرم رفت و ماجرا را به عرض رساند. اينجا بود که آيه مبارکه نازل شد: قُلْ لِلْمُؤْمِنينَ يَغُضّوا مِنْ ابْصارِهِمْ الى آخر . (کافى ج 5/ ص 521 و وسائل ج 3/ ص 24 و تفسير صافى و تفسير دُرّالمنثور سيوطى ج 5/ ص 40 ذيل همين آيه.)
جنس زن، به دلیل ویژگی‌های شخصی‌اش بیشتر آماج تیرهای آلوده است.مصونیت یعنی در امان ماندن استعدادهای رشد انسان برای شکوفایی. خداوند زن را محدود نکرده است و نفرموده که با کسی سخن نگو بلکه برای سخن گفتن او نظام خاصی قرار داده است تا هم به فعالیت های اجتماعی خویش بپردازد و هم از شر مردان هوس باز و مریض در امان باشد و با امنیت خاطر زندگی کند. با مطالعه تاریخ و زندگی انسان های بزرگ نظیر الگو های تقوی و عفاف چون فاطمه ی زهرا (سلام الله علیها) و زینب کبری (سلام الله علیها) و دیگران متوجه می شویم که این زنان اندیشمند و با تقوی در عین حالی که نقش های اجتماعی پررنگ و تأثیر گذار داشته اند، همه موازین و حدود الهی را رعایت کرده اند و حتی در سخن گفتن با نامحرم و موارد غیر ضروری به کمترین حد اکتفا می نمودند.
عفّت یک ویژگی فطری بشر است و عنصر زن بیشتر به این خصیصه آراسته شده است. ویل دورانت معتقد است: «انسان ها به ویژه زنان دارای حیای طبیعی و عفّت رفتاری به طور فطری هستند و آن لازمه حیات جمعی است.» (ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 17، ص 289) مهمترین علّت پوشش انسانها ، حفظ شئونات انسانی و ایجاد بهداشت روانی در جامعه است، ملّتی که از پوشش مناسب برخوردار است هم خود و هم جامعه اش در امنیت روانی به سر می برد. «سعادت فکر و روان، عبارت است از قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران.» (ویل دورانت، لذّات فلسفه، ص 129).
«حیا»
کاملا واضح است که حیا با خجالت متفاوت می باشد چرا که حیا یک شرم آگاهانه، ارادی و تربیت پذیر است بر خلاف خجالت که غیر ارادی است و از ضعف نفس می باشد. حیا لازمه شخصیت پاک و مستحکم است. حیا در تمام احوالات انسانی ظهور و بروز دارد.
«حیا و عفاف و ستر پوشش تدبیری است که خود زن با یک نوع الهام برای گرانبها کردن خود و حفظ موقعیت خود در برابر مرد به کار برده است، زن با هوش فطری خود و با یک حسّ مخصوص به خود دریافته است که از لحاظ جسمی نمی تواند با مرد برابری کند و اگر بخواهد در میدان زندگی با مرد دست و پنجه نرم کند از عهده ی زور و بازوی او بر نمی آید، از طرف دیگر نقطه ضعف مرد را در همان نیازی یافته که خلقت در وجود مرد نهاده است و او را مظهر عشق و طلب و زن را مظهر معشوقیّت و مطلوبیت قرار داده است، وقتی که زن مقام و موقع خود را در برابر مرد یافت و نقطه ضعف مرد را در برابر خود دانست همان طور که متوسل به زیور و خود آرایی و تجمّل شد که از آن راه، قلب مرد را تصاحب کند، متوسل به دور نگه داشتن خود از دسترس مرد نیز شد، دانست که نباید خود را رایگان کند، بلکه با حفظ و دور نگه داشتن خود، مقام و موقع خود را بالا برد.»(مرتضی مطهری، مسأله حجاب، ص 52)
حجاب و عفاف از گذشته تا کنون
ویل دورانت می گوید:«زنان دریافتند که دست و دل بازی مایه طعن و تحقیر است و این امر را به دختران خود یاد دادند و به صورت اکتسابی حیا را آموختند. روت ترنر بعد از مطالعه پنج هزار ساله در مورد پوشاک زنان و مردان، معتقد است که از آغاز تا قرن نوزده معمولا لباس زنان بلند و کاملا پوشیده بوده است. فرهنگ و محیط اجتماعی و جغرافیایی و تمدن و دین و مذهب های مختلف فقط عاملی برای تغییر شکل ظاهری بوده است.» (مرتضی مطهری، مسأله حجاب، ص 52).
همه مىدانيم امروز قشر عظيمى از اجتماع که به غلط خود را «روشنفکر» معرفى مىکنند با نظر بدبينى به اسلام در مسائل مربوط به زن نگاه مىکنند، نمىدانند اسلام چه گفته است و با فلسفه اجتماعى اسلام آشنا نيستند و لهذا بدبينىهاى آنها صددرصد بى اساس است. اين دسته نه تنها به پيروى از شهوات خود عملًا مقيد به حجاب و عفاف نيستند بلکه چون با حجاب اسلامى و منطق آن آشنا نيستند اعتقاد پيدا کردهاند که اين يک خرافه است، دستورى است که موجب بدبختى بشر است و همين فکر سبب دورى بلکه بيگانگى و خروج آنها از اسلام شده است.
«بررسی کتب تاریخی حکایت می کند که زنان بومی، زنان عصر اشکانی، زنان دوره ساسانی و ... از حجاب مخصوص که همه اندامشان را می پوشاند برخوردار بوده اند حجاب در آیین زرتشت هم تأکید شده است.» (ویل دورانت، تاریخ تمدن، ص 52)
پوشش و حجاب که در آیین های الهی، لازم و واجب شمرده می شد، یکی پس از دیگری به شکل کاملتر ارائه گردید در آینی مسیحیت نیز این پوشش ادامه یافت و این احکام در کتب مسیحیان صریحا ذکر شده است. در کتب آن ها از عفاف و حجاب و حیای زن سخن گفته شده است و معاشرت زن و مرد و زینت و آرایش زن در مجامع را نهی کرده است. در انجیل مسیحیان در مورد پوشش زنان چنین آمده:«زنان خویشتن را بیارایند به لباس مزین به حیا و پرهیز، نه به زلف ها و طلا و مروارید و لباس گرانبها، بلکه چنان که زنانی را می شاید که دعوای دینداری می کند به اعمال صالحه.» (تورات، سفر تثنیه، باب 22، بند 5)
از آنجا که دین اسلام، کاملترین دین هاست و دستورات و احکام آن نیز کامل تر است و در مورد پوشش هم این مسأله صدق می کند تأکید اسلام بر پوشش و حجاب به طور صریح در چند آیه قرآن و روایت بی شماری از اهل بیت علیهم السلام ذکر شده است. حکم صریح قرآن در دور سوره از قرآن، سوره های نور و احزاب ذکر شده است.
نتیجه
نهایتا با توجه به تفاسیر مختلف می توان نتیجه گرفت که اسلام با تشریع حکم حجاب خواست است که: اولا به بهداشت روانی زنان و مردان کمک کند، زیرا اگر میان زن و مرد حریمی نباشد و زنان همه زیبایی های خود را در انظار مردان قرار دهند موجب دل مشغولی مردان می گردد و ممکن است برای ارضای خود، امنیت جامعه را به خطر اندازد و این عدم آرامش و امنیت به ضرر خود زنان خواهد بود.
ثانیا: علاوه بر هم خوردن آرامش روحی و روانی مردان و زنان، آرامش خانواده به هم خواهد خورد و سبب فروپاشی نظام خانواده و سست شدن پایه های روابط آن خواهد شد.
ثالثا: شخصیت و کرامت زن با تعیین پوشش و عفاف زن حفظ می شود و در این صورت زن به عنوان ابزار در اختیار همگان قرار نمی گیرد، از نگاه های آلوده و طمعکار و نیز بهره کشی های مستمر، در امان است.
رابعا: حریم اجتماع از بی عفّتی و آلودگی های جنسی در امان خواهد ماند و در این صورت محیط اجتماعی به طرف متمدن شدن و پیشرفت و ترقّی انسان و معقول به پیش خواهد رفت و این پیشرفت علمی همراه با تعالی انسان خواهد بود.
محمد سیفی
مجتمع آموزشی سلمان فارسی
آبان 93
انتهای پیام
ضمائم: