در برخی روایات از امام حسین - علیه السلام - با عنوان «کشته اشک » یاد شده است . خود حضرت - علیه السلام - در روایتی می فرماید: «انا قتیل العبرة; من کشته اشکم » . در حدیث دیگری، امیر مؤمنان، علی - علیه السلام - چنین می فرماید: «یا عبرة کل مؤمن; ای جاری کننده اشک هر مومن » ! در روایتی دیگر سید الشهداء - علیه السلام - می فرماید: «انا قتیل العبرة لایذکر فی مومن الا استعبر; من کشته اشکم . هیچ مؤمنی مرا یاد نمی کند، مگر این که اشکش جاری می شود .» در زیارتی از امام حسین - علیه السلام - می خوانیم: «السلام علی اسیر الکربات و قتیل العبرات; درود بر گرفتار اندوه های بزرگ و کشته اشک ها» . به راستی این جمله ها چه پیامی دارند و کشته اشک بودن، چه مدح، ثنا و کمالی برای سیدالشهداء - علیه السلام - است؟

هستی با صفت رحمت حق آفریده شده و این رحمت، شالوده و بنیان خلقت است و همه ذرات دستگاه آفرینش را فرا گرفته است; «و رحمتی وسعت کل شی ء» ⁽¹⁾ . همه زیبایی ها و کمالات و فضیلت ها، پرتوی از صفت رحمت است که از صفات جمال خداوند متعال است . هر کس از این صفت بهره بیشتری داشته باشد، خدا گونه تر و به بارگاه ربوبی نزدیک تر است . پیامبر خدا - صلی الله علیه و آله - که در میدان قرب و بندگی، گوی سبقت را از همگان ربوده، از همه بیشتر به این خصلت آراسته است و هیچ کس مانند او آیینه دار این کمال الهی نمی باشد و تنها او این شایستگی را دارد .

که خداوند درباره اش می فرماید: «و ما ارسلناک الا رحمة للعالمین; ماتو را جز رحمت برای عالمیان نفرستادیم » . ⁽²⁾ خاندان پاک پیامبر - صلی الله علیه و آله - نیز نمونه های بارز و کامل و جلوه گاه رحمت حق می باشند . حضرت صادق - علیه السلام - در این باره می فرماید: «الحمدلله الذی فضلنا علی خلقه بالرحمة و خصنا اهل البیت بالرحمة; ⁽³⁾ ستایش از آن خداوندی است که با صفت رحمت، ما را بر مخلوقاتش برتری بخشید و رحمت خاص خود را ویژه خاندان ما گردانید» .

بندگان برگزیده خداوند، مردم را به بهره مندی و آشکار ساختن این صفت دعوت نموده، فرموده اند: «من لا یرحم لا یرحم; ⁽⁴⁾ هر کس رحمت نورزد، مورد رحمت قرار نمی گیرد» . بهترین نشانه وجود رحمت و دقت در درون انسان، اشک است . اشک، مسافری است که از دیار قلب برخاسته، به خانه چشم سفر می کند و از مجرای دیده، فرو می چکد . گوهر تابنده گنج دل است که از زحمت قفل و کلید رها وفارغ است . چشم اشک بار، ترجمان دلی بهاری است و ریزش الماس اشک، نمایان گر جوشش چشمه رافت و رحمت در صحرای دل است . اگر چشمه چشم بخشکد، خار قساوت و سنگدلی در زمین دل می روید . هیچ کیفری برای انسان، سخت تر از قساوت قلب نیست . حضرت باقر - علیه السلام - می فرماید: «ما ضرب عبد بعقوبة اعظم من قسوة القلب; ⁽⁵⁾ هیچ بنده ای به کیفری بزرگتر از سنگدلی، گرفتار نشده است » .

همه گناهان، زشتی ها و بدی ها، در مزرعه قلب سخت می روید . در حدیثی آمده است: «سخت دلی، از خشکی چشم و خشکی چشم، از زیادی گناهان و زیادی گناهان از علاقه به دنیاست و علاقه و محبت به دنیا، ریشه همه خطاهاست . ⁽⁶⁾ ریزش اشک، دریای عاطفه و احساس را به جوش می آورد و مروارید رحمت و رافت را از دل خود به ساحل می ریزد و عطر دلاویز مهربانی و لطف را در میان جامعه پراکنده می سازد .

بررسی شرایط و اوضاع حاکم بر دوران امام حسین - علیه السلام - این حقیقت را بر انسان آشکار می سازد که ظلم و ستم و سنگدلی و بی رحمی در آن زمان به اوج خود رسیده بود و رحمت و رافت و مهربانی به دست فراموشی سپرده شده بود . نگاهی اجمالی به جنایت های بنی امیه در سرزمین کربلا و رفتار ددمنشانه و بی رحمانه آنها با خاندان پیامبر - صلی الله علیه و آله - کافی است تا تصویر روشنی از مرگ انسانیت و عاطفه و احساس در مقابل دیدگان ما ترسیم شود . مردمی که منظره جان دادن طفلی شیرخواری بر اثر تشنگی در قلب سنگ آنها اثری ندارد و گلوی نازک تر از گل او را آماج تیر کینه و بغض خود قرار می دهند، از فطرت پاک انسانی فرسنگ ها دور شده اند و رحم، مهربانی و عواطف پاک انسانی در قاموس آنها معناو مفهومی ندارد . ام کلثوم - سلام الله علیها خواهر شیر دل امام حسین - علیه السلام - در فرازی از خطبه پر شور خود می فرماید: «و نزعت الرحمة من قلوبکم ⁽⁷⁾ ; رحمت و نرمی از قلب های شما گرفته شده است » . در آن شرایط سخت و دشوار و در آن روزگار قحطی مهر و رحمت، هیچ چیز جز شهادت مظلومانه پاک ترین بنده برگزیده خدا، یعنی امام حسین - علیه السلام - و خانواده و یاران باوفایش، نمی توانست زنگار قساوت و سنگ دلی را از دل ها بزداید و چشمه های خشکیده اشک را که نشانه رحمت و نرم دلی است، دوباره بر گونه ها جاری سازد . امام حسین - علیه السلام - با جمله: «انا قتیل العبرة » می خواهد بگوید: من کشته شدم تا با گریستن در مظلومیت و مصائب من، صفت رحمت شکوفا گردد و رحمت الهی شامل حال امت گردد . زلال اشک بر مظلوم، گرد و غبار گناهان و آلودگی ها و سنگ دلی ها را از صحن و سرای دل می شوید و نسیم رحمت و صفا و همدلی را در کوی و برزن به ارمغان می آورد . اکنون معنای این حدیث به خوبی روشن می گردد که می فرماید: «و ما بکی احد رحمه لنا و لما لقینا الا رحمة الله قبل ان تخرج الدمعة من عینه، فاذا سالت دموعه علی خده، فلو ان قطرة من دموعه سقطت فی جهنم، لاطفئت حرها حتی لایوجد لها حر ⁽⁸⁾ ; هر کس از روی رحمت بر ما و برای آن چه به ما رسیده، بگرید، پیش از روان شدن اشکش، مورد رحمت الهی قرار می گیرد و اگر قطره ای از اشکش در جهنم بیفتد، چنان آتش آن را خاموش می کند که گرمایی برای آن باقی نمی ماند» . تا دریای رحمت الهی کسی را در بر نگیرد، گوهر گران بهای اشک روزی اش نمی شود و افشاندن در یتیم اشک، بر خاندان پیامبر - صلی الله علیه و آله - که بهترین خلق خدایند، چنان سیل رحمت حق را جاری می سازد که از آتش جهنم که ظهور قهر و غضب خداوند است، نشان و اثری باقی نمی ماند .