سوال:آیا یک بار گفتن تسبیحات اربعه در رکعت سوم و چهارم نماز کافی است؟

پاسخ:کافی است هرچند احتیاط این است که سه مرتبه گفته شود.

سوال:آیا نماز خواندن در لباسی که شک در نجس بودن آن دارم، صحیح است؟

پاسخ: لباسی که نجس بودن آن مشکوک است، محکوم به طهارت بوده و نماز خواندن با آن صحیح است. 

س 357 : کسى که عمدا ً نماز را ترک کند يا سبک بشمارد چه حکمى دارد؟
ج: نمازهاى روزانه‏اى که در پنج نوبت خوانده مى‏شود، از واجبات بسيار مهم شريعت اسلامى بوده و بلکه ستون دين است و ترک يا سبک شمردن آن شرعا ً حرام و موجب استحقاق عقاب است.

س 358 : آيا بر کسى که آب و چيزى که تيمم بر آن صحيح است در اختيار ندارد (فاقد الطهورين) نماز واجب است؟
ج: بنا بر احتياط، نماز را در وقت بخواند و بعد از وقت با وضو يا تيمم قضا نمايد.

س 359 : به نظر شريف جنابعالى موارد عدول در نماز واجب کدام است؟
ج: عدول در چند مورد واجب است:
1- از نماز عصر به نماز ظهر، در صورتى که در بين نماز عصر متوجه شود که نماز ظهر را نخوانده است.
2- از نماز عشاء به نماز مغرب اگر در بين نماز عشاء متوجه شود که نماز مغرب ر ا نخوانده است و از محل عدول هم تجاوز نکرده باشد.
3- اگر دو نماز قضائى که در اداى آنها ترتيب معتبر است، بر عهده او باشد و بر اثر فراموشى قبل از اداى نماز اول به خواندن نماز دوم مشغول شود.
و عدول در چند مورد مستحب است.
1- از نماز اداء به نماز قضاى واجب، در صورتى که بر اثر آن وقت فضيلت اداء فوت نشود.
2- از نماز واجب به مستحب براى درک ثواب نماز جماعت.
3- از نماز واجب به نافله در ظهر روز جمعه براى کسى که قرائت سوره جمعه را فراموش کرده و به جاى آن سوره ديگرى را خوانده و به نصف رسيده و يا از آن گذشته است. مستحب است اين شخص از نماز واجب به نافله عدول کند تا بتواند نماز فريضه را با سوره جمعه به جا آورد.

س 360 : نماز گزارى که مى‏خواهد در روز جمعه بين نماز جمعه و ظهر جمع نمايد، آيا بايد براى هر يک بدون قصد وجوب، فقط قصد قربت کند، يا اين که براى يکى از آن دو هم قصد قربت نمايد و هم قصد وجوب و براى ديگرى فقط قصد قربت نمايد و يا اين که بايد براى هر دو هم قصد وجوب کند و هم قصد قربت؟
ج: در هر يک از آن دو قصد قربت کافى است و قصد وجوب در هيچکدام واجب نيست.

س 361 : اگر خونريزى از دهان يا بينى از اول وقت نماز تا نزديک آخر آن ادامه داشته باشد، نماز چه حکمى دارد؟
ج: اگر تطهير بدن ممکن نباشد و بترسد وقت نماز فوت شود، نماز را در همان حالت بخواند.

س 362 : آيا هنگام خواندن ذکرهاى مستحبى نماز، آرامش کامل بدن واجب است يا خير؟
ج: فرقى بين ذکر واجب و مستحب در وجوب استقرار و آرامش بدن نيست.

س 363 : براى بعضى از افراد در بيمارستان لوله‏ها يى به نام سوند براى خروج بول قرار مى‏دهند که در اين صورت بول بدون اختيار از مريض در حالت خواب يا بيدارى و يا در بين نماز خارج مى‏شود، اميدواريم به اين سؤال پاسخ فرمائيد: آيا اين فرد بايد دوباره نماز را در وقت ديگرى بخواند يا نمازى که در آن حالت خوانده، کافى است؟
ج: اگر در آن حالت نماز را طبق وظيفه شرعى و فعلى خود خوانده، صحيح‏است و اعاده و قضا واجب نيست.

وقت نماز

س 364 : دليل مذهب شيعه در مورد وقت نمازهاى روزانه چيست؟ همانگونه که مى‏دانيد اهل سنت، با داخل شدن وقت نماز عشاء، نماز مغرب را قضا مى‏دانند و همچنين در مورد نماز ظهر و عصر هم به همين ترتيب است. لذا معتقدند وقتى وقت نماز عشاء داخل شد و امام جماعت براى خواندن آن بپاخاست، مأموم نمى‏تواند همراه او، نماز مغرب را بخواند و نماز مغرب و عشاء را در يک زمان بجا آورد.
ج: دليل شيعه اطلاق آيات قرآنى و سنّت شريف است به اضافه رواياتى که بخصوص دلالت بر جواز جمع دارند. نزد اهل سنت هم رواياتى وجود دارد که دلالت بر جواز جمع بين دو نماز در وقت يکى از آن دو مى‏کند.

س 365 : با توجه به اين که آخر وقت نماز عصر، مغرب است و آخر وقت نماز ظهر نزديک مغرب است به مقدارى که براى خواندن نماز عصر به آن نياز است، مى‏خواهم سؤال کنم که منظور از مغرب چيست؟ آيا مراد زمان غروب خورشيد است يا زمانى که اذان مغرب طبق افق هر مکانى گفته مى‏شود؟
ج: وقت نماز عصر تا غروب آفتاب است.

س 366 : فاصله زمانى بين غروب خورشيد و اذان مغرب چند دقيقه است؟
ج: ظاهر اين است که با اختلاف فصل‏هاى سال تفاوت مى‏کند.

س 367 : من تا دير وقت سر کارم هستم بطورى که ساعت يازده شب به منزل بر مى‏گردم و در هنگام کارهم بخاطر کثرت مراجعه کنندگان وقت خواندن نماز مغرب و عشاء را ندارم. آيا خواندن نماز مغرب و عشاء بعد از ساعت يازده شب صحيح است؟
ج: اگر از نصف شب به تأخير نيفتد، اشکال ندارد ولى تلاش کنيد که از ساعت يازده شب به تأخير نيفتد بلکه تا مى‏توانيد نماز را در اول وقت آن بخوانيد.

س 368 : چه مقدار از نماز اگر در وقت اداء واقع شود، نيت اداء صحيح است؟ و در صورت شک در اين که اين مقدار، داخل وقت واقع شده يا خير، وظيفه چيست؟
ج: وقوع يک رکعت نماز در آخر وقت براى اين که نماز، اداء محسوب شود کافى است و در صورت شک در اين که وقت لااقل به مقدار يک رکعت باقى است يا خير، بايد به قصد مافى‏الذمّه نماز بخوانيد و نيت اداء يا قضا نکنيد.

س 369 : سفارتخانه‏ها و کنسولگرى‏هاى جمهورى اسلامى ايران در خارج، جدول‏هاى زمانى براى تعيين اوقات شرعى پايتخت‏ها و شهرهاى بزرگ تهيه مى‏کنند. سؤال اين است که اولا تا چه مقدار مى‏توان به اين جدولها اعتماد کرد؟
ثانيا: در شهرهاى ديگر آن کشورها، وظيفه چيست؟
ج: معيار در احراز دخول وقت، حصول اطمينان براى مکلّف است، و اگر براى او اطمينان به مطابقت اين جدولها با واقع حاصل نشود، بايد احتياط نموده و صبر کند تا يقين به داخل شدن وقت شرعى نمايد.

س 370 : نظر شما درباره فجر صادق و کاذب چيست؟ و نمازگزار در اين مورد چه تکليفى دارد؟
ج: معيار شرعى در مورد وقت نماز و روزه، فجر صادق است و احراز آن موکول به تشخيص مکلّف است.

س 371 : مسئولين يکى از دبيرستان‏هاى تمام وقت، نماز جماعت ظهر و عصر را ساعت دو بعد از ظهر، کمى قبل از شروع درسهاى شيفت عصر اقامه مى‏کنند. علت تأخير، اين است که درسهاى شيفت صبح، چهل و پنج دقيقه قبل از ظهر شرعى تعطيل مى‏شود و نگهداشتن دانش‏آموزان تا ظهر شرعى مشکل است. با توجه به اهميت اقامه نماز در اول وقت، نظر شريف خود را در اين باره بيان فرما ييد.
ج: تأخير نماز جماعت براى اين که نمازگزاران در نماز حاضر شوند، با اين فرض که در اول وقت در مدرسه نيستند، اشکال ندارد.

س 372 : آيا بايد نماز ظهر بعد از اذان ظهر و نماز عصر بعد از دخول وقت آن خوانده شود؟ و همچنين نماز مغرب و عشاء هم بايد هر کدام در وقت خود خوانده شوند؟
ج: بعد از داخل شدن وقت دو نماز، مکلّف در خواندن هر دو نماز پشت سر هم به صورت جمع و يا خواندن هر يک در وقت فضيلت خود مخيّر است.

س 373 : با توجه به اين که امروزه با فراوانى ساعت، يقين به طلوع فجر ممکن است، آيا بايد در شبهاى مهتابى براى خواندن نماز صبح به مدت پانزده تا بيست دقيقه صبر کرد؟
ج: فرقى بين شبهاى مهتابى و غير مهتابى در طلوع فجر، وقت فريضه صبح و وجوب امساک براى روزه گرفتن نيست، هر چند احتياط در اين زمينه خوب است.

س 374 : آيا مقدار اختلاف اوقات شرعى ميان استان‏ها که بر اثر اختلاف افقهاى آنها بوجود مى‏آيد، در اوقات سه گانه نمازهاى يوميه به يک اندازه است؟ مثلا بين دو استان در وقت ظهر بيست و پنج دقيقه تفاوت است، آيا در بقيه وقت‏هاى نماز هم اين اختلاف وجود دارد و به همين مقدار است؟ يا اين که مقدار آن در وقت نماز صبح و مغرب و عشاء تفاوت مى‏کند؟
ج: مجرّد يکى بودن مقدار تفاوت بين دو منطقه در طلوع فجر يا زوال آفتاب يا غروب خورشيد، مستلزم اتحاد در ساير اوقات نيست، بلکه غالبا مقدار اختلاف بين شهرها در اوقات سه گانه با هم تفاوت دارد.

س 375 : اهل سنّت نماز مغرب را قبل از غروب شرعى مى‏خوانند، آيا جايز است در ايام حج و غير آن به آنها اقتدا کرده و به همان نماز اکتفا کنيم؟
ج: معلوم نيست که نماز آنها قبل ازداخل شدن وقت باشد و شرکت در نماز جماعت آنها و اقتدا به آنان اشکال ندارد و مجزى است، ولى درک وقت نماز ضرورى است، مگر اين که خود وقت هم از موارد تقيه باشد.

س 376 : خورشيد در دانمارک و نروژ ساعت هفت صبح طلوع نموده و تا عصر در آسمان به مقدار دوازده ساعت مى‏درخشد در حالى که در کشورهاى ديگر شب است، تکليف من درباره نماز و روزه چيست؟
ج: مکلف بايد در مورد اوقات نمازهاى يوميه همان افق محل سکونت خود را رعايت کند، ولى اگر روزه گرفتن بر اثر طولانى بودن روز، غير مقدور يا حرجى باشد، اداى آن ساقط و قضاى آن واجب است.

س 377 : رسيدن نور خورشيد به زمين تقريبا هفت دقيقه طول مى‏کشد. آيا ملاک پايان وقت نماز صبح، طلوع خورشيد است يا رسيدن نور آن به زمين؟
ج: ملاک طلوع خورشيد، ديدن آن در افق مکان نمازگزار است.

س 378 : رسانه‏هاى گروهى اوقات شرعى هر روز را يک روز قبل از آن اعلام مى‏کنند، آيا اعتماد بر آن و بنا گذاشتن بر دخول وقت نماز بعد از پخش اذان از راديو و تلويزون جايز است؟
ج: اگر براى مکلّف اطمينان به دخول وقت از طريق مذکور حاصل شود مى‏تواند بر آن اعتماد کند.

س 379 : آيا وقت نماز به مجرد شروع اذان آغاز مى‏شود؟ يا اين که بايد صبر نمود تا اذان تمام شود و سپس شروع به خواندن نماز کرد؟ آيا روزه‏دار جايز است به مجرد شروع اذان افطار نمايد يا اين که بايد صبر کند تا اذان تمام شود؟
ج: اگر اطمينان حاصل شود که اذان از هنگام داخل شدن وقت شروع شده، صبر کردن تا پايان اذان لازم نيست.

س 380 : آيا نماز کسى که نماز دوم را بر اوّلى مقدّم داشته مثلا نماز عشاء را جلوتر از مغرب خوانده، صحيح است؟
ج: اگر بر اثر اشتباه يا غفلت نماز دوم را مقدم داشته و بعد از تمام شدن نماز متوجه شده، نماز او صحيح است. ولى اگر عمدى بوده باطل است.

س 381 : با عرض سلام و تحيت، در آستانه ماه شريف و مبارک رمضان و با توجه به توسعه شهرها وعدم امکان تشخيص دقيق لحظه طلوع فجر، خواهشمند است نظر شريف خود را در مورد زمان امساک براى روزه و اقامه نماز صبح اعلام فرمائيد.
ج: مقتضى است م ؤمنين محترم ايّدهم اللّه تعالى جهت رعايت احتياط در مورد امساک روزه ووقت نماز صبح همزمان با شروع اذان صبح از رسانه‏ها براى روزه امساک نمايند و حدود پنج الى شش دقيقه بعد از اذان شروع به اداى فريضه صبح نمايند.

س 382 : وقت نماز عصر تا اذان مغرب است يا تا هنگام غروب آفتاب؟ نيمه شب شرعى براى نماز عشاء و بيتوته در منى چه وقت است؟
ج: آخر وقت نماز عصر تا غروب آفتاب است، و احتياط آن است که براى نماز مغرب و عشاء و مانند اينها شب را از اول غروب تا اذان صبح حساب کنند، بنابراين تقريبا ً يازده ساعت و يک ربع بعد از ظهر شرعى آخر وقت نماز مغرب و عشاء است، ولکن براى بيتوته در منى از غروب تا طلوع آفتاب حساب کنند.

س 383 : اگر کسى در بين نماز عصر متوجه شود که نماز ظهر را نخوانده است، چه تکليفى دارد؟
ج: اگر به خيال اين که نماز ظهر را خوانده است به نيت نماز عصر مشغول نماز شود و در بين نماز بفهمد که قبلا ً نماز ظهر را نخوانده است، در صورتى که در وقت مشترک نماز ظهر و عصر است، بايد بلافاصله نيت خود را به نماز ظهر برگرداند و نماز را تمام کند و پس از آن، نماز عصر را به جا آورد. و اگر اين اتفاق در وقت مخصوص به نماز ظهر ( ) افتاده باشد، احتياط واجب آن است که نيت را به نماز ظهر برگرداند و نماز را تمام کند ولى بعدا ً هر دو نماز (ظهر و عصر) را به ترتيب به جاى آورد، و همين تکليف در مورد نماز مغرب و عشاء نيز هست.

قبله‏

س 384 : خواهشمنديم به سؤالات زير پاسخ فرمائيد:
1- به استناد بعضى از کتاب‏هاى فقهى، گفته شده که در روزهاى چهارم خرداد و بيست و ششم تير  ( ) آفتاب بطور عمودى بر کعبه مى‏تابد. آيا در اين هنگام، تشخيص‏ جهت قبله با نصب شاخص در زمانى که صداى اذان مکه بلند مى‏شود، امکان دارد؟ اگر جهت قبله در محراب مساجد با جهت سايه شاخص اختلاف داشت، کداميک صحيح‏تر است؟
2- آيا اعتماد بر قبله نما صحيح است؟
ج: اعتماد بر شاخص يا قبله نما در صورتى که موجب اطمينان مکلّف شود صحيح است و بايد طبق آن عمل گردد، و در غير اين صورت اشکال نيست که مى‏توان بر اساس محراب مساجد و قبور مسلمين جهت قبله را تشخيص داد.

س 385 : آيا اگر شدت درگيرى و جنگ مانع تعيين جهت قبله شود، نماز خواندن به هر طرف صحيح است؟
ج: اگر وقت باشد بايد به چهار طرف نماز خوانده شود. ولى اگر وقت نباشد، به مقدار وسعت وقت به هر طرف که احتمال مى‏دهد قبله است نماز بخواند.

س 386 : اگر نقطه مقابل کعبه مکرمه در طرف ديگر زمين مشخص شود به طورى که اگر خط مستقيمى از وسط زمين کعبه عبور کند و زمين را شکافته و از مرکز آن بگذرد، از سمت ديگر اين نقطه بيرون آيد، در اين جا چگونه مى‏توان رو به قبله ايستاد؟
ج: ملاک روبه قبله بودن اين است که انسان از سطح کره زمين به طرف بيت عتيق باشد، يعنى از طرف سطح زمين رو به طرف کعبه که روى زمين در مکه مکرمه ساخته شده است بايستد. بنابراين اگر انسان در يک نقطه‏اى از کره زمين باشد که اگر خطوط مستقيمى از چهار جهت آن مکان بر سطح کره زمين به طرف مکه مکرمه ترسيم شود، از نظر مسافت با هم مساوى باشند، مخير است براى قبله به هر طرف که خواست بايستد و نماز بخواند. ولى اگر مسافت خطوط در بعضى از جهت‏ها کمتر و کوتاه‏تر باشد به مقدارى که با آن، صدق عرفى رو به قبله بودن اختلاف پيدا کند، بر انسان واجب است جهت کوتاه‏تر را انتخاب کند.

س 387 : اگر در جائى باشيم و جهت قبله را ندانيم و وسيله‏اى هم براى تعيين جهت قبله در دسترس نباشد و احتمال قبله هم در هر يک از چهار طرف داده شود، چه بايد بکنيم؟
ج: اگر احتمال جهت قبله در هر يک از چهار طرف مساوى باشد، بايد به هر چهار طرف نماز خواند تا يقين حاصل شود که به طرف قبله نماز خوانده شده است.

س 388 : تشخيص قبله در قطب شمال و جنوب چگونه است؟ و نماز چگونه خوانده مى‏شود؟
ج: ملاک تعيين جهت قبله در قطب شمالى و جنوبى، تعيين کوتاه‏ترين خط از مکان نمازگزار از روى سطح زمين به طرف کعبه است، و پس از تعيين آن خط، بايد به همان طرف نماز خواند.

مکان نمازگزار

س 389 : آيا نشستن و نماز خواندن يا عبور کردن از مکان‏هائى که دولت ظالم آنها را غصب مى‏کند، جايز است؟
ج: در صورت علم به غصب، احکام و آثار مغصوب مترتب است.

س 390 : نماز خواندن در زمينى که قبلا وقف بوده و دولت آن را تصرف نموده و در آن مدرسه ساخته است، چه حکمى دارد؟
ج: اگر احتمال قابل توجهى داده شود که تصرف مذکور مجوز شرعى داشته است، نماز خواندن در آن مکان اشکال ندارد.

س 391 : من نماز جماعت را در تعدادى از مدارس اقامه مى‏کنم. زمين بعضى از اين مدارس از صاحبان آن بدون رضايت آنها گرفته شده است. نماز من و دانش‏آموزان در اين مدارس چه حکمى دارد؟
ج: اگر احتمال قابل توجهى داده شود که مسئول ذيربط به استناد مجوز قانونى و شرعى اقدام به احداث مدارس در آن اراضى نموده، نماز خواندن در آن اشکال ندارد.

س 392 : اگر شخصى مدتى بر سجاده يا با لباسى که خمس به آن تعلق گرفته است، نماز بخواند، نمازهاى او چه حکمى دارد؟
ج: اگر جهل به تعلق خمس به آن مال و يا به حکم تصرف در آن، داشته نمازهائى که تا به حال در آن خوانده، صحيح است.

س 393 : آيا اين گفته که بايد مردان هنگام نماز جلوتر از زنان بايستند، صحيح است؟
ج: اگر بين زن و مرد مقدارى ولو به اندازه يک وجب فاصله باشد، جلوتر بودن زن اشکال ندارد.

س 394 : نصب تصوير امام خمينى «قدس سره» و شهداى انقلاب اسلامى در مساجد، با توجه به اين که خود حضرت امام «قدس سره» عدم تمايل خود را نسبت به نصب عکسشان در مساجد ابراز کرده و راجع به کراهت آن هم مطالبى وجود دارد، چه حکمى دارد؟
ج: نصب تصاوير آنان اشکال شرعى ندارد، و اگر در جهت قبله و در برابر نمازگزاران نباشد، مکروه نيست.

س 395 : شخصى در يک خانه دولتى زندگى مى‏کند که مدت سکونت وى در آن به پايان رسيده و حکم تخليه نيز به او ابلاغ شده است. نماز و روزه‏هاى وى بعد از انقضاى موعد مقرر تخليه، چه حکمى دارد؟
ج: اگر از طرف مسئولين مربوطه مجاز به استفاده از آن خانه بعداز مهلت مقرر نباشد، تصرفات او در آن حکم غصب را دارد.

س 396 : آيا نماز خواندن بر سجاده‏اى که شکلهائى روى آن رسم شده و يا بر مهرى که داراى نقش است، کراهت دارد؟
ج: فى نفسه اشکال ندارد. ولى اگر بگونه‏اى باشد که بهانه به دست کسانى دهد که تهمت به شيعه مى‏زنند، توليد آن و نماز خواندن بر آن جايز نيست.

س 397 : آيا اگر مکان نمازگزار پاک نباشد ولى محل سجده پاک باشد، نماز صحيح است؟
ج: اگر نجاست مکان نمازگزار به لباس يا بدن وى سرايت نکند و محل سجده هم پاک باشد، نماز در آن اشکال ندارد.

س 398 : ساختمان کنونى اداره‏اى که در آن کار مى‏کنم در گذشته قبرستان بود که چهل سال قبل متروکه شده و سى سال است که اين ساختمان در آن ايجاد شده است. در حال حاضر ساختمان همه زمين‏هاى اطراف اداره تمام گرديده و اثرى از قبرستان باقى نمانده است. با توجه به مطالب مذکور اميدواريم پاسخ فرما ييد که آيا اقامه نماز در اين اداره توسط کارمندان آن از نظر شرعى صحيح است يا خير؟
ج: نماز خواندن و تصرفات ديگر در اين اداره اشکال ندارد مگر اين که از طريق شرعى ثابت شود زمينى که ساختمان مذکور در آن ايجاد شده، وقف براى دفن اموات است.

س 399 : جوانان مؤمن تصميم گرفته‏اند که به منظور امر به معروف ،هفته‏اى يک يا دو روز نماز را در پارکها اقامه کنند، ولى بعضى اشکال مى‏کنند که مالکيت زمين‏هاى پارکها مشخص نيست. نماز خواندن در آنها چه حکمى دارد؟
ج: نماز خواندن در پارک‏هاى فعلى و غير آن اشکال ندارد و به صرف احتمال غصب توجهى نمى‏شود.

س 400 : زمين يکى از دبيرستان‏هاى اين شهر ملک يکى از افراد است. اين زمين طبق نقشه شهر بايد به پارک تبديل مى‏شد ولى به علت نياز شديد و با موافقت مس ؤولين مربوطه، مقرر شد که تبديل به مدرسه شود. از آنجائى که صاحب آن زمين راضى به تملک آن توسط دولت نيست و عدم رضايت خود را نسبت به اقامه نماز و مانند آن در زمين مذکور اعلام نموده است. اميدواريم نظر شريف خود را راجع به نماز خواندن در اين مکان اعلام فرما ييد.
ج: اگر گرفتن زمين از مالک شرعى آن طبق قانونى که توسط مجلس شوراى اسلامى وضع و به ت أ ييد شوراى نگهبان رسيده است انجام گرفته باشد، نماز خواندن و تصرفات ديگر در آن مکان اشکال ندارد.

س 401 : در شهر ما دو مسجد مجاور هم وجوددارد که ديوار بين آن دو آنها را از هم جدا مى‏کند. مدتى پيش تعدادى از مومنين براى اين که دو مسجد به هم وصل شوند، اقدام به خراب کردن قسمت زيادى از ديوار فاصل بين آن دو نمودند، و همين امر باعث شبهه براى بعضى در مورد اقامه نماز در آن دو مسجد شد و هنوز هم اين شک براى آنان وجود دارد. اميدواريم راه حل اين مشکل را بيان فرمائيد.
ج: از ميان برداشتن ديوارى که بين دو مسجد فاصله انداخته، باعث اشکال در اقامه نماز در دو مسجد نيست.

س 402 : در جاده‏ها رستورانها يى وجود دارد که در کنار آنها مکانهائى براى خواندن نماز قرار دارد، آيا اگر کسى در آن رستوران غذا نخورد، جايز است در آن مکانها نماز بخواند يا اين که ابتدا بايد اجازه بگيرد؟
ج: اگر احتمال دهد نماز خانه ملک صاحب رستوران است و استفاده از آن مخصوص کسانى است که در آن رستوران غذا مى‏خورند، بايد اجازه بگيرد.

س 403 : آيا نماز کسى که در زمين غصبى روى سجاده يا چوب و مانند آن نماز خوانده، صحيح است يا باطل؟
ج: نماز در زمين غصبى باطل است هر چند روى جا نماز و تخت باشد.

س 404 : در بعضى از شرکت‏ها و مؤسسه‏ها يى که امروزه در اختيار دولت قرار دارد بعضى اعضاى شرکت و کارمندان از شرکت در نماز جماعتى که در آنجا اقامه مى‏شود خوددارى مى‏کنند به اين دليل که آن مکانها توسط دادگاه شرع از صاحبان آنها مصادره شده است. خواهشمنديم نظر مبارک را در اين باره بيان فرما ييد.
ج: اصولا ً شرکت در نماز جماعت الزامى نيست و هر کسى مى‏تواند به هر دليلى در آن شرکت نکند. ولى از جهت حکم شرعى آن مکان، اگر احتمال مى‏دهند که قاضى صادر کننده حکم مصادره، با صلاحيت قانونى و بر اساس موازين شرعى و قانونى اقدام به صدور حکم کرده است، عمل او شرعا محکوم به صحت است، وبنا بر اين تصرف در آن مکان جايز است، و حکم غصب بر آن منطبق نيست.

س 405 : اگر مسجدى مجاور حسينيه‏اى باشد، آيا اقامه نماز جماعت در حسينيه صحيح‏است؟ و آيا ثواب آن در هر دو برابر است؟
ج: شکى نيست که فضيلت نماز در مسجد بيشتر از فضيلت نماز درغير مسجد است ولى خواندن نماز جماعت در حسينيه يا در هر مکان ديگرى اشکال شرعى ندارد.

س 406 : آيا نماز خواندن در مکانى که موسيقى حرام پخش مى‏شود، صحيح است يا خير؟
ج: اگر نماز خواندن در آن محل مستلزم گوش دادن به موسيقى حرام باشد، توقف در آنجا جايز نيست ولى نماز محکوم به صحت است. و اگر موسيقى باعث عدم توجه و تمرکز حواس شود، نماز خواندن در آن مکان مکروه است.

س 407 : نماز کسانى که با قايق به مأموريت فرستاده مى‏شوند و وقت نماز آنها مى‏رسد بطورى که اگر در همان زمان نماز نخوانند، بعد از آن نمى‏توانند نماز خود را داخل وقت بخوانند، چه حکمى دارد؟
ج: در فرض مزبور واجب است نماز را در وقت آن به هر صورتى که ممکن است، ولو در داخل همان قايق بخوانند.

احکام مسجد

س 408 : با توجه به اين که مستحب است انسان نماز را در مسجد محله خود بخواند، آيا خالى کردن مسجد محل و رفتن به مسجد جامع شهر براى خواندن نماز جماعت، اشکال دارد يا خير؟
ج: اگر ترک مسجد محله براى خواندن نماز جماعت در مسجد ديگر بخصوص مسجد جامع شهر باشد، اشکال ندارد.

س 409 : نماز خواندن در مسجدى که سازندگان آن ادعا مى‏کنند آن را براى خود و قبيله خود ساخته‏اند، چه حکمى دارد؟
ج: مسجد پس از آنکه به عنوان مسجد ساخته شد اختصاص به قوم و گروه و قبيله و اشخاص خاصى ندارد و همه مسلمانان مى‏توانند از آن استفاده نمايند.

س 410 : آيا زنها بهتر است نماز را در مسجد بخوانند يا در خانه؟
ج: فضيلت خواندن نماز در مسجد مختص مردان نيست.

س 411 : در حال حاضر بين مسجدالحرام و محل سعى بين صفا و مروه ديوار کوتاهى وجود دارد که ارتفاع آن نيم متر و عرض آن يک متر است. اين ديوار بين مسجد و مسعى مشترک است. آيا زنها در ايام عادت که حق داخل شدن به مسجد الحرام را ندارند، مى‏توانند روى اين ديوار بنشينند؟
ج: اشکال ندارد، مگر اين که يقين حاصل شود که آن ديوار جزء مسجداست.

س 412 : آيا انجام تمرين‏هاى ورزشى در مسجد محل يا خوابيدن در آن جايز است؟ اين کارها در مسجدهاى ديگر چه حکمى دارد؟
ج: مسجد جاى ورزش و تمرين ورزشى نيست، و از کارهائى که با شأن و منزلت مسجد منافات دارد بايد پرهيز شود، و خواب در مسجد هم مکروه است.

س 413 : آيا استفاده از شبستان مسجد براى رشد فکرى، فرهنگى و نظامى (با آموزشهاى نظامى) جوانان جايز است؟ آيا با توجه به کمبود مکانهاى اختصاصى مى‏توان اين کارها را در ايوان مسجد انجام داد؟
ج: اين امور تابع کيفيت وقف صحن مسجد و ايوان آن است. و بايد از امام جماعت و هي أت امناى مسجد در اين باره نظرخواهى شود. البته حضور جوانان در مساجد و برپا يى درس‏هاى دينى زير نظر امام جماعت و هي أت امناى آن کار خوب و مطلوبى است.

س 414 : در بعضى از مناطق بخصوص روستاها مجلس عروسى را در مساجد برگزار مى‏کنند به اين صورت که مجلس رقص و آواز در خانه بر پا مى‏شود ولى نهار يا شام را در مسجد تناول مى‏کنند. آيا اين کار شرعا ً جايز است يا خير؟
ج: غذا دادن به دعوت شدگان در مسجد فى نفسه اشکال ندارد، ولى برگزارى مجالس عروسى در آن مخالف جايگاه اسلامى مسجد است و جا يز نيست، و ارتکاب اعمالى که شرعا حرام است از قبيل گوش دادن به غنا و موسيقى لهوى و مطرب، بطور مطلق حرام مى‏باشد.

س 415 : شرکت‏هاى تعاونى مردمى اقدام به ساختن مناطق مسکونى مى‏کنند، ابتدا توافق مى‏نمايند که براى آن محله‏ها مکان‏هاى عمومى مانند مسجد ساخته شود، اکنون که آن واحدها به سهامداران شرکت تعاونى تحويل داده شده است، آيا بعضى از آنان مى‏توانند هنگام تحويل گرفتن واحد مسکونى از توافق خود عدول کرده و بگويند ما راضى به ساختن مسجد نيستيم؟
ج: اگر شرکت با توافق همه اعضاء اقدام به ساخت مسجد نموده و مسجد هم ساخته شده و وقف گرديده است، عدول بعضى از اعضاء از موافقت اوليه خود اثرى ندارد. ولى اگر بعضى از آنان قبل از تحقق وقف شرعى مسجد از موافقت خود عدول کنند، ساخت مسجد با اموال آنان در زمين متعلق به همه اعضاء بدون رضايت آنان جايز نيست مگر اين که در ضمن عقد لازم بر همه آنها شرط شده باشد که بخشى از زمين شرکت براى ساخت مسجد تخصيص يابد و اعضاء اين شرط را پذيرفته باشند، در اين صورت حق عدول ندارند و عدول آنها هم تاثيرى ندارد.

س 416 : براى مقابله با تهاجم فرهنگ غير اسلامى، حدود سى دانش‏آموز را از گروه ابتدا يى و متوسطه به شکل گروه سرود در مسجد جمع کرده‏ايم که اين افراد درسها يى از قرآن کريم، احکام و اخلاق اسلامى را به مقتضاى سن و سطح فکرى شان فرامى‏گيرند. اقدام به اين کار چه حکمى دارد؟ استفاده از آلت موسيقى اُر گ توسط گروه چه حکمى دارد؟ انجام تمرين بوسيله آن در مسجد با رعايت موازين شرعى و مقررات مربوطه و متعارف راديو و تلويزيون و وزارت ارشاد جمهورى اسلامى ايران داراى چه حکمى‏است؟
ج: مقابله با تهاجم فرهنگى و اقدام به امر معروف و نهى از منکر مستلزم استفاده از آلات موسيقى، بخصوص در مسجد نيست. تعليم قرآن و احکام و آموزش اخلاق اسلامى و تمرين سرودهاى مذهبى و انقلابى در مسجد اشکال ندارد، ولى در هر حال مراعات شأن و جايگاه مسجد واجب است و مزاحمت نماز گزاران جايز نيست.

س 417 : آيا نمايش فيلم‏هاى سينما يى که توسط وزارت ارشاد اسلامى ايران توزيع مى‏شود، در مسجد براى شرکت کنندگان در جلسات قرانى، اشکال شرعى دارد يا خير؟
ج: تبديل مسجد به مکانى براى نمايش فيلم‏هاى سينما يى جايز نيست ولى نمايش فيلم‏هاى مذهبى و انقلابى داراى محتواى مفيد و آموزنده به مناسبت خاصى و بر حسب نياز و تحت نظارت امام جماعت مسجد اشکال ندارد.

س 418 : آيا پخش موسيقى شاد از مسجد به مناسبت جشن ميلاد ائمه معصومين «عليهم‏السلام» شرعا ً اشکال دارد؟
ج: واضح است که مسجد جايگاه شرعى خاصى دارد، لذا اگر پخش موسيقى در آن منافى با حرمت مسجد باشد، حرام است حتى اگر موسيقى غيرمطرب باشد.

س 419 : استفاده از بلندگوهاى مساجد که صدا را در خارج از مسجد پخش مى‏کنند، تا چه وقت جايز است؟ پخش سرودهاى انقلابى يا قرآن کريم قبل از اذان چه حکمى دارد؟
ج: پخش قرائت قرآن کريم براى چند دقيقه قبل از اذان در وقتهايى که باعث اذيت و آزار همسايگان و اهل محل نشود، اشکال ندارد.

س 420 : مسجد جامع چه تعريفى دارد؟
ج: مسجد جامع مسجدى است که در شهر براى اجتماع همه اهل شهر بنا شده است بدون اين که اختصاص به گروه و قشر خاصى داشته باشد.

س 421 : قسمت سر پوشيده‏اى از يک مسجد حدود سى سال است که متروکه و تبديل به خرابه شده و نماز در آن اقامه نمى‏شود و بخشى از آن به عنوان انبار مورد استفاده قرارمى‏گيرد. نيروهاى بسيجى که حدود پانزده سال است در اين قسمت سقف دار مستقر هستند، تعميراتى را در آن انجام داده‏اند زيرا وضعيت بسيار نامناسبى داشت و سقف آن هم در معرض ريزش بود. و چون برادران بسيجى آگاهى از احکام شرعى مسجد نداشتند و افراد مطلع هم آنها را آگاه نکردند، اقدام به ساختن چند اتاق در اين قسمت نمودند که بر اثر آن مبالغ زيادى خرج شد و در حال حاضر کارهاى ساختمانى رو به پايان است. اميدواريم حکم شرعى موارد زير را بيان فرما ييد:
1- بر فرض اين که متصديان اين کار و گروه ناظر بر آن جاهل به مسئله باشند، آيا در برابر مخارجى که از بيت المال صرف کرده‏اند ضامن هستند؟ و آيا مرتکب گناه شده‏اند؟
2- با توجه به اين که مخارج مزبور از بيت المال بوده، آيا اجازه مى‏دهيد تا زمانى که مسجد به اين قسمت احتياج ندارد و نماز در آن اقامه نمى‏شود، از آن اتاق‏ها با رعايت کامل احکام شرعى مسجد، براى فعاليت‏هاى آموزشى مانند آموزش قرآن کريم و احکام شرعى و ساير امور مسجد استفاده شود؟ و آيا اقدام به تخريب اطاق‏ه ا واجب است؟
ج: واجب است قسمت سرپوشيده مسجد با خراب کردن اتاق ها يى که در آن ساخته شده است به حالت قبل برگردد، و اگر مخارج احداث اتاقها ناشى از تعدى و تفريط و عمد و تقصير نباشد معلوم نيست کسى ضامن آن باشد، و استفاده از قسمت سرپوشيده مسجد براى تشکيل جلسات آموزش قرآن کريم و احکام شرعى و معارف اسلامى و ساير مراسم دينى و مذهبى، اگر مزاحمت براى نمازگزاران ايجاد نکند و تحت نظارت امام جماعت مسجد باشد، اشکال ندارد، و بايد امام جماعت و نيروهاى بسيجى و ساير مس ؤولين مسجد با هم همکارى کنند تا حضور نيروهاى بسيجى در مسجد استمرار پيدا کند و خللى در انجام وظا يف عبادى مانند نماز و غير آن هم پيش نيايد.

س 422 : در طرح توسعه يکى از خيابانها چند مسجد در مسير طرح قرار مى‏گيرد که بايد بعضى از آنها بطور کلى خراب شوند و در بقيه قسمتى از آنها تخريب گردد تا حرکت وسائط نقليه براحتى صورت گيرد. خواهشمند است نظر شريف را بيان فرما ييد.
ج: خراب کردن تمام مسجد يا قسمتى از آن جايز نيست مگر در صورت وجود مصلحتى که اهميت ندادن و بى توجهى به آن ممکن نباشد.

س423 : آيا استفاده شخصى و اندک از آب مساجد که مخصوص وضو گرفتن است جايز است؟ مثل اين که مغازه داران از آن براى نوشيدن، درست کردن چاى و يا براى ماشين استفاده کنند با توجه به اين که آن مسجد واقف خاصى ندارد که از اين اعمال جلوگيرى نمايد.
ج: اگر وقف آب براى خصوص وضو گرفتن نمازگزاران معلوم نباشد و عرف رايج در محله مسجد، اين باشد که همسايه‏ها و عبور کنندگان هم از آب آن استفاده مى‏کنند، اشکال ندارد، هر چند احتياط در اين مورد، مطلوب است.

س 424 : مسجدى در مجاورت قبرستانى، وجود دارد و هنگامى که بعضى از م ؤمنين به زيارت اهل قبور مى‏آيند از آب مسجد براى پاشيدن روى قبرهاى ارحام خود استفاده مى‏کنند و ما نمى‏دانيم که اين آب عمومى است يا وقف خاص مسجد، و بر فرض هم که وقف خاص مسجد نباشد، معلوم نيست که مخصوص وضو گرفتن و دستشو يى رفتن است يا خير، آيا استفاده مذکور از آن آب جايز است؟
ج: اگر استفاده از آب مسجد براى پاشيدن روى قبرها يى که خارج از آن قرار دارد، امر رايجى است و کسى به آن اعتراض نمى‏کند و دليلى هم بر وقف آن آب براى خصوص وضو و تطهير نيست، استفاده از آن براى امر مذکور اشکال ندارد.

س 425 : اگر مسجد نياز به تعمير داشته باشد، آيا اجازه گرفتن از حاکم شرع يا وکيل او واجب است؟
ج: اگر تعمير داوطلبانه و تبرعى (از مال شخصى افراد خيّر) باشد، نيازى به اجازه حاکم شرع نيست.

س 426 : آيا جايز است وصيت کنم که مرا بعد از مردن در مسجد محله که تلاش فراوانى براى آن کرده‏ام دفن نمايند. زيرا دوست دارم در داخل يا صحن آن دفن شوم؟
ج: اگر هنگام اجراى صيغه وقف، دفن ميّت استثناء نشده باشد، دفن در مسجد جايز نيست و وصيت شما در اين مورد اعتبارى ندارد.

س 427 : مسجدى حدود بيست سال پيش ساخته شده و به نام مبارک صاحب الزمان عجل الله تعالى فرجه الشريف زينت يافته است، ولى معلوم نيست که اين اسم در صيغه وقف مسجد ذکر شده باشد. تغيير اسم مسجد از صاحب الزمان «عجل الله فرجه الشريف» به مسجد جامع چه حکمى دارد؟
ج: مجرد تغيير اسم مسجد مانعى ندارد.

س 428 : در مساجدى که از محل نذورات خاص مسجد و تبرعات مؤمنين به برق و سيستم تهويه مجهز شده‏اند، هنگامى که شخصى از اهالى محل فوت مى‏کند، براى او مجلس فاتحه در مسجد برگزار مى‏شود که در آن از برق و سيستم تهويه مسجد استفاده مى‏گردد و برگزار کنندگان مراسم آن هزينه‏ها را نمى‏پردازند. آيا اين کار شرعا ً جايز است؟
ج: جواز استفاده از امکانات مسجد در مجالس اقامه فاتحه براى اموات و امثال آن منوط به کيفيت وقف و نذر آن امکانات براى مسجد است.

س 429 : در روستا يى مسجد نوسازى وجود دارد که در مکان مسجد قبلى بنا شده‏است. در گوشه‏اى از اين مسجد که زمين آن جزء مسجد قبلى است، بر اثر جهل به مس أله، اتاقى براى تهيه چاى و مانند آن و کتابخانه‏اى در نيم طبقه قسمتى از شبستان مسجد در داخل شبستان مسجد ساخته شده است. خواهشمنديم نظر خود را در اين باره و مسئله تکميل و کيفيت استفاده از نصف دور داخلى مسجد، بيان فرما ييد.
ج: ساختن اتاق مخصوص چاى در محل مسجد قبلى صحيح نيست و واجب است آن مکان به حالت مسجد بودن خود برگردد. نيم طبقه داخل شبستان مسجد هم در حکم مسجد است و همه احکام و آثار شرعى آن را دارد، ولى نصب قفسه‏هاى کتاب و حضور در آنجا براى مطالعه، اگر مزاحمتى براى نمازگزاران ايجاد نکند اشکال ندارد.

س 430 : رأى جنابعالى در مورد مس أله ذيل چيست؟
در يکى از روستاها مسجدى وجود دارد که رو به خرابى است ولى دليلى براى خراب کردن آن وجود ندارد زيرا مانع استمرار جاده نيست. آيا تخريب آن بطور کامل جايز است؟ همچنين اين مسجد داراى مقدارى اثاثيه و اموال است، اينها بايد به چه کسى داده شوند؟
ج: تخريب و ويران کردن مسجد جايز نيست و بطور کلى خراب کردن مسجد آن را از مسجد بودن خارج نمى‏کند. اثاث و لوازم مسجد اگر مورد استفاده در آن نباشد، بردن آن به مساجد ديگر براى استفاده از آنها اشکال ندارد.

س 431 : آيا شرعا ً ساخت موزه در گوشه‏اى از صحن مسجد بدون دخل و تصرف در ساختمان آن جايز است؟ مثل کتابخانه که امروزه جز ئى از مسجد را تشکيل مى‏دهد؟
ج: ايجاد موزه يا کتابخانه در گوشه صحن مسجد اگر مخالف کيفيت وقف تالار و شبستان و صحن مسجد باشد و يا موجب تغيير ساختمان مسجد گردد، جايز نيست. بهتر است مکانى در کنار مسجد براى اين منظور تهيه شود.

س 432 : مکانى وقفى وجود دارد که در آن مسجد، مدرسه علوم دينى و کتابخانه عمومى بنا شده است که همگى آنها ال آن فعّال هستند. اين مکان در حال حاضر جزء نقشه مکان‏ها يى است که از طرف شهردارى بايد خراب شوند. چگونه بايد با شهردارى براى تخريب آن و گرفتن امکانات همکارى کرد تا بتوان آن را تبديل به ساختمان بهترى نمود؟
ج: اگر شهردارى اقدام به تخريب آن و دادن عوض نمايد و آن را تحويل دهد، اشکال ندارد، ولى اصل خراب کردن مسجد و مدرسه وقفى فى نفسه جايز نيست، مگر در صورتى که مصلحت اهم غير قابل اغماضى آن را اقتضا کند.

س 433 : براى توسعه مسجد نياز به کندن چند درخت از صحن آن است، آيا اين عمل با توجه به بزرگ بودن صحن مسجد و وجود درختان زياد در آنجا، جايز است؟
ج: اگر نياز به توسعه مسجد باشد و داخل کردن صحن در آن و قطع درختان تغيير و تبديل وقف شمرده نشود، اشکال ندارد.

س 434 : زمينى که جزء قسمت سرپوشيده مسجد بوده و بر اثر واقع شدن مسجد در مسير طرح عمرانى شهردارى، در خيابان افتاده و قسمتى از آن به علت اضطرار تخريب شده، چه حکمى دارد؟
ج: اگر احتمال برگشت آن به حالت اوليه مسجد بودن ضعيف باشد، ترتّب آثار شرعى مسجد بر آن معلوم نيست.

س 435 : مدتى است که در يکى از مساجد، نماز جماعت اقامه مى‏کنم و اطلاعى از کيفيت وقف مسجد ندارم. با توجه به اين که مسجد از جهت هزينه با مشکلاتى روبرو است، آيا اجاره دادن زيرزمين مسجد براى کارى که مناسب با شأن مسجد باشد، جايزاست؟
ج: اگر زير زمين عنوان مسجد را ندارد و جزء تأسيساتى نيست که مسجد به آن نياز داشته باشد، و وقف آن هم وقف انتفاع نباشد اشکال ندارد.

س 436 : هي أت امناى مسجدى که املاکى براى اداره امور خود ندارد تصميم گرفته‏اند زيرزمينى را در قسمت سقف دار مسجد براى ساختن کارگاه و تأسيسات عمومى براى خدمت به مسجد ايجاد نمايند، آيا اين کار جايز است؟
ج: حفر زمين مسجد براى ت أسيس کارگاه و مانند آن جايزنيست.

س 437 : آيا بطور مطلق جايز است کفّار داخل مساجد مسلمانان شوند هر چند براى مشاهده آثار تاريخى باشد؟
ج: ورود آنان به مسجد الحرام شرعا ممنوع است، و در ساير مساجد هم اگر هتک و بى‏حرمتى ‏مسجد شمرده شود جايزنيست، بلکه ‏در ساير مساجد هم ‏مطلقا ً وارد نشوند.

س 438 : آيا نماز خواندن در مسجدى که توسط کفّار ساخته شده جايز است؟
ج: نماز خواندن در آن اشکال ندارد.

س 439 : اگر کافرى داوطلبانه مالى را براى کمک به ساختمان مسجد بدهد و يا کمک ديگرى نمايد، آيا قبول آن جايز است؟
ج: اشکال ندارد.

س 440 : اگر کسى شب به مسجد بيايد و در آن بخوابد و محتلم شود و پس از بيدارى خروج از مسجد برايش ممکن نباشد، چه تکليفى دارد؟
ج: اگر قادر بر خروج از مسجد و رفتن به جاى ديگر نيست، واجب است فورا ً تيمم نمايد تا بقاء در مسجد براى او حلال شود.

احکام ساير مکانهاى دينى‏

س 441 : آيا از نظر شرعى به ثبت رساندن حسينيه به نام اشخاص معين، جايز است؟
ج: ثبت ملکى حسينيه‏اى که وقف عام جهت اقامه مجالس دينى شده جايز نيست، و ثبت وقفى آن به نام اشخاص ضرورتى ندارد، به هر حال، ثبت وقفى آن به اسم افراد خاص بهتر است با اجازه و موافقت همه افرادى باشد که در ساختن آن حسينيه مشارکت داشته‏اند.

س 442 : در رساله‏هاى عمليه آمده است که شخص جنب و حائض جايز نيست داخل حرم ائمه «عليهم السلام» شوند. خواهشمند است توضيح بفرمائيد که منظور از حرم، همان زير گنبد است يا اين که شامل همه ساختمان‏هاى ملحق به آن هم مى‏شود؟
ج: مراد از حرم همان زير گنبد مبارک و جا يى است که به آن حرم و مشهد شريف گفته مى‏شود، ولى ساختمان‏هاى ملحق به آن و شبستانها حکم حرم راندارند و ورود جنب و حائض به آنجاها اشکال ندارد مگر جاها يى که عنوان مسجد را داشته باشد.

س 443 : حسينيه‏اى در کنار مسجدى قديمى ساخته شده است، در حال حاضر مسجد قديم گنجايش نمازگزاران را ندارد، آيا مى‏توان حسينيه را در مسجد ادغام کرد و از آن به عنوان مسجد استفاده نمود؟
ج: نماز خواندن در حسينيه اشکال ندارد ولى اگر حسينيه به عنوان حسينيه وقف صحيح شرعى شد، تبديل آن به مسجد جايز نيست و همچنين ضميمه کردن آن به مسجد به عنوان مسجد بودن هم جايز نيست.

س 444 : استفاده از فرشها و اجناس نذر شده براى مرقد يکى از فرزندان ائمه «عليهم‏السلام» در مسجد جامع محله، چه حکمى دارد؟
ج: اگر زائد بر نياز مرقد امامزاده «عليه السلام» و زائران آن باشد، اشکال ندارد.

س 445 : آيا تکايا يى که به نام حضرت ابوالفضل «عليه السلام» و غير آن ت أسيس مى‏شود، حکم مسجد رادارد؟ لطفا ً احکام آن را بيان فرما ييد.
ج: تکيه‏ها و حسينيه‏ها حکم مسجد را ندارند.

لباس نمازگزار

س 446 : آيا نماز خواندن در لباسى که شک در نجس بودن آن دارم، صحيح است؟
ج: لباسى که نجس بودن آن مشکوک مى‏باشد، محکوم به طهارت بوده و نماز خواندن با آن صحيح است.

س 447 : آيا نماز خواندن در کمر بند چرمى که از آلمان خريده‏ام و شک دارم از پوست طبيعى است يا مصنوعى و از پوست حيوان تذکيه شده است يا خير، اشکال شرعى دارد؟ نمازهائى که با آن خوانده‏ام چه حکمى دارد؟
ج: اگر شک در اين باشد که آن چرم طبيعى است يا مصنوعى، نماز با آن اشکال ندارد، ولى اگر بعد از احراز چرم طبيعى بودن آن، شک در اين باشد که آيا از حيوانى است که شرعا ً تذکيه شده يا خير، نجس نيست ولى نماز با آن باطل است و نمازهاى گذشته که در حال جهل به اين حکم خوانده‏ايد قضا ندارد.

س 448 : اگر نمازگزار يقين داشته باشد که نجاستى بر بدن يا لباسش وجود ندارد و نماز بخواند. بعدا معلوم شود که بدن يا لباس او نجس بوده است. آيا نماز وى باطل است؟ اگر در حين نماز متوجه نجاست شود نماز او چه حکمى دارد؟
ج: اگر اصلا ً علم به نجس بودن لباس يا بدن نداشته باشد و بعد از نماز متوجه آن شود، نماز او صحيح است و اعاده و قضا واجب نيست. ولى اگر در اثناء نماز متوجه آن شود، اگر براى وى ازاله نجاست از بدن يا در آوردن لباس نجس بدون ارتکاب عملى که منافات با نماز دارد، ممکن باشد بايد نجاست بدن را بر طرف يا لباس نجس را از خود دور کند و نماز خود را تکميل نمايد و اگر بر طرف کردن نجاست با حفظ حالت نماز براى او امکان ندارد و وقت هم وسعت دارد، واجب است نماز را قطع کند و با بدن و لباس پاک دوباره بخواند.

س 449 : فردى از مقلدين يکى از مراجع، مدت زمانى نماز خود را با پوست حيوانى که تذکيه آن مشکوک بوده و نماز با آن صحيح نيست، مى‏خوانده است. طبق نظر مرجع تقليد او، اگر جزئى از حيوان حرام گوشت همراه او باشد، احتياط واجب اعاده آن است، آيا حيوانى که تذکيه آن مشکوک است، حکم حيوان حرام گوشت را دارد؟
ج: حيوانى که تذکيه آن مشکوک است، از لحاظ حرمت خوردن گوشت و عدم جواز نماز با پوست آن، در حکم ميته است ولى نجس نيست و نمازهاى گذشته اگر  با جهل به حکم در اين باره انجام گرفته است محکوم به صحت است.

س 450 : زنى در اثناى ‏نماز متوجه مى‏شود که مقدارى از موهايش پيدا است و فورا ً آن را مى‏پوشاند، آيا نماز خود را بايد دوباره بخواند يا خير؟
ج: تا زمانى که ظاهر شدن مو عمدى نباشد، اعاده واجب نيست.

س 451 : شخصى به علت اضطرار مجبور به تطهير مخرج بول با سنگ يا چوب و يا هر چيز ديگرى مى‏شود و هنگامى که به منزل مراجعت مى‏کند آن را با آب تطهير مى‏نمايد، آيا بايد هنگام نماز لباس زير خود را عوض کرده يا تطهير نمايد؟
ج: اگر لباس او با رطوبت بول نجس نشده است، تطهير لباس واجب نيست.

س 452 : بکار انداختن بعضى از دستگاههاى صنعتى وارداتى با همکارى متخصصين بيگانه امکان‏پذير است و آنها از ديدگاه فقه اسلامى کافر و نجس هستند، با توجه به اين که به کار انداختن آن دستگاهها با استفاده از روغن و مواد ديگرى که با دست ريخته مى‏شوند صورت مى‏گيرد، بنابراين پاک بودن آنها امکان ندارد. و همچنين با توجه به اين که لباس و بدن کارگران هنگام کار، با اين دستگاهها در تماس است و در وقت نماز فرصت تطهير لباس و بدن را بطور کامل ندارند، تکليف آنها نسبت به نماز چيست؟
ج: با احتمال اين که کافرى که اقدام به کاراندازى دستگاهها و وسائل مى‏کند از اهل کتاب باشد که محکوم به طهارت هستند و يا در هنگام کار دستکش پوشيده باشد، به صرف اين که دستگاه به وسيله کافر راه‏اندازى شده است، يقين به نجاست حاصل نمى‏شود و بر فرض يقين به نجاست دستگاه و تماس بدن و لباس کارگران با آن در حين کار، تطهير بدن براى نماز واجب است و لباس هم بايد عوض و يا تطهير شود.

س 453 : اگر نمازگزار دستمال و امثال آن را که با خون نجس شده‏اند حمل کند و يا در جيب خود بگذارد، آيا نماز او باطل است؟
ج: اگر دستمال، بقدرى کوچک باشد که نتوان عورت را با آن پوشاند، همراه بودن آن در نماز اشکال ندارد.

س 454 : آيا نماز در لباس معطر به عطرهاى امروزى که حاوى الکل است، صحيح است؟
ج: اگر علم به نجاست آن عطرها نداشته باشد، نماز در لباسهاى مذکور اشکال ‏ندارد.

س 455 : زنان چه مقدار از بدن خود را بايد هنگام نماز بپوشانند؟ آيا پوشيدن لباسهاى آستين کوتاه و نپوشيدن جوراب اشکال دارد؟
ج: معيار اين است که تمام بدن به غير از صورت به مقدارى که شستن آن در وضو واجب است و کف دو دست تا مچ و پاها تا مفصل ساق با لباسى هر چند چادر ايرانى باشد، پوشيده شود.

س 456 : آيا بر زنان پوشاندن روى پاها هنگام نماز واجب است؟
ج: پوشاندن پاها تا مفصل ساق واجب نيست.

س 457 : آيا پوشاندن کامل چانه هنگام حجاب و در نماز واجب است يا اين که فقط قسمت پا يين آن بايد پوشانده شود؟ و آيا وجوب پوشش چانه مقدمه پوشاندن صورت است که شرعا ً واجب مى‏باشد؟
ج: پوشاندن قسمت پا يين چانه واجب است نه خود آن، زيراچانه‏جزئى از صورت است.

س 458 : آيا حکم صحيح بودن نماز در متنجسى که کافى براى پوشش عورت محسوب نمى‏شود، اختصاص به صورت نسيان و جهل نمازگزار به حکم يا موضوع دارد و يإ؛ظض ظظ شامل شبهه حکميه و موضوعيه هم مى‏شود؟
ج: اختصاص به دو صورت جهل و نسيان ندارد بلکه نماز در متنجسى که کافى براى پوشش عورت نيست، حتى در صورت علم هم صحيح است.

س 459 : آيا وجود مو يا آب دهان گربه در لباس نمازگزار باعث بطلان نماز او مى‏شود؟
ج: بله، موجب بطلان نماز است.

پوشيدن طلا و نقره و استفاده از آن‏

س 460 : بدست کردن انگشتر طلا توسط مردان بخصوص در نماز چه حکمى دارد؟
ج: بدست کردن انگشتر طلا براى مردان در هيچ حالى جايز نيست و نماز با آن هم باطل است.

س 461 : استفاده مردان از انگشترى که از جنس طلاى سفيد است، چه حکمى دارد؟
ج: اگر چيزى که طلاى سفيد ناميده مى‏شود از موادى غير از طلاى زرد ترکيب شده باشد، به دست کردن آن حرام نيست.

س 462 : آيا استفاده از طلا بدون قصد زينت به طورى که ديگران نبينند، اشکال شرعى دارد؟
ج: پوشيدن طلا خواه حلقه انگشترى باشد يا غير آن براى مردان مطلقا ً حرام است هر چند به قصد زينت نباشد و از ديد ديگران مخفى باشد.

س 463 : استفاده از طلا براى مردان به مدت کوتاه چه حکمى دارد؟ ما اشخاص بسيارى را مشاهده مى‏کنيم که مى‏گويند استفاده از آن براى مدت کوتاه، مثل لحظه عقد، اشکال ندارد.
ج: پوشيدن طلا براى مرد حرام است، و فرقى بين مدت کم يا زياد نيست.

س 464 : با توجه به احکام لباس نمازگزار و حرام بودن زينت کردن با طلا بر مردان، خواهشمنديم به دو سؤال زير پاسخ فرمائيد:
الف - آيا مقصود از زينت با طلا، مطلق استفاده از آن توسط مردان است هر چند براى جراحى استخوان و دندانسازى باشد؟
ب - با توجه به اين که در شهر ما به دست کردن انگشتر طلاى زرد توسط جوانانى که تازه ازدواج مى‏کنند، مرسوم است و اين امر از نظر عموم مردم براى مرد زينت محسوب نمى‏شود بلکه علامت آغاز زندگى زناشو يى فرد است، نظر حضرتعالى در اين باره چيست؟
ج: الف: ملاک حرمت استفاده از طلا براى پوشيدن يا به گردن آويختن توسط مردان، صدق زينت نيست، بلکه استفاده از آن به هر صورت و به هر قصدى حرام است هر چند انگشتر، حلقه، گردنبند و مانند آن باشد. ولى استفاده از آن توسط مردان براى عمليات جراحى و دندانسازى اشکال ندارد.
ب: استفاده از انگشترى طلاى زرد توسط مردان در هر حال حرام است.

س 465 : ساخت و فروش جواهرات طلا که مخصوص مردان است و زنان از آنها استفاده نمى‏کنند، چه حکمى دارد؟
ج: ساخت جواهرات طلا اگر به منظور استفاده مردان باشد، حرام است و خريد و فروش آن به اين قصد جايز نيست.

س 466 : در بعضى از ميهمانيها ديده مى‏شود که شيرينى‏ها را در ظرفهاى نقره‏اى مى‏گذارند، آيااين‏کار، خوردن غذا در ظرف نقره محسوب‏ مى‏شود؟ و حکم ‏آن ‏چيست؟
ج: اگر برداشتن غذا و مانند آن از ظرف نقره به قصد خوردن ،استعمال ظرف نقره محسوب شود، حرام است.

س 467 : آيا گذاشتن روکش طلا روى دندان اشکال دارد؟ روکش پلاتين چطور؟
ج: گذاشتن روکش طلا يا پلاتين روى دندان اشکال ندارد، ولى پوشاندن دندان‏هاى جلو با طلاى زرد، اگر به قصد زينت باشد، خالى از اشکال نيست.